نوآوری درگمرک

گمرک بعنوان یک سازمان تأثیرگذار در توسعه و بهبود وضعیت تجارت خارجی، علاوه بر ایفای نقش در عرصۀ تگذاری اقتصادی وتأمین درآمد برای دولت، بطور مستقیم با مردم سروکار داشته و عملکرد آن می­تواند موجب رضایتمندی یا عدم رضایت خدمت گیرندگان شود، از اینرو ناگزیر از انتخاب روش­ها و بکارگیری شیوه­هایی است که بر بستر طرح­های خلاقانه و نوآور قرار داشته باشد، تا بتواند به انتظارات ذینفعان پاسخ دهد و به همین دلیل است که گمرک بعنوان یکی از محورهای طرح تحول اقتصادی تعیین گردیده و دولت تلاش می کند با اجرای پروژه­هایی چون ایجاد پنجره واحد تجاری، راه اندازی سیستم ارزش وب بنیاد، استقرار سیستم آسیکودای جهانی، تجهیز مبادی ورودی و خروجی به دستگاه­های پیشرفته، راه اندازی سامانه هوشمند ورود و خروج کالا و ترانزیت و اصلاح نظام گمرکی و رفع مشکلات آن، پیشگیری از فساد با افزایش سلامت اداری و کرامت انسانی، و نیز طرح آمایش سرزمینی گمرک و ایجاد گمرکات تخصصی به اهداف و ت­های میان مدت و بلندمدت در جهت تحقق توسعه اقتصادی دست یابد و آنچه تاکنون درگمرک انجام شده، تنها بخشی از ضروریات تغییر و تحول در این سازمان بوده و پایان راه نیست و گمرک همواره نیازمند اجرای طرح­های نو و نوآوری در ارائه خدمات به مشتریان است و حتی این ضرورت در سطح جهانی نیز حس شده تا بدانجا که یومیکوریا دبیرکل سازمان جهانی گمرک (WCO) سال 2013 را سال نوآوری برای پیشرفت گمرک تعیین نمود.(4و5بهمن 1391، گزارش همایش روز جهانی گمرک،ص3) و پیامی به شرح ذیل برای اعضاء سازمان جهانی گمرک منتشر نمود:

"اعضای سازمان جهانی گمرک فرصت آن را خواهند داشت که به ارائۀ ایده­های جدید و تجربیات به دست آمده دراین خصوص ازجمله همکاری­های تازه درجهت گسترش روابط با سازمان­های دولتی و عوامل خارجی و راه­حل­ها و فناوری­های نوین به کار گرفته شده، بپردازند. نیاز به نوآوری درمواجهه با مسائل متغیرگمرکی همانند تأمین امنیت زنجیرۀ عرضۀ جهانی، تسهیل تجارت بین المللی، حصول اطمینان از جمع آوری عادلانه و منصفانۀ درآمدها و حمایت از جامعه در مقابل تجارت غیر قانونی، امری اجتناب ناپذیر تلقی می­شود." (4و5بهمن 1391، گزارش همایش روز جهانی گمرک، ص5)

به عقیده نظام الدین برزگری[1]چنانچه گمرک بتواند درسال­های آتی خودش را باسیستم­های جهانی گمرکی هماهنگ کند و همگام با دستورالعمل­های سازمانی جهانی گمرک حرکت کند، به نحو احسن شعار "نوآوری برای پیشرفت گمرک" را محقق خواهد ساخت. او می­افزاید: گمرک باید تحت یک سامانه جامع با تمام سازمان­های مرتبط با امر تجارت ارتباط الکترونیکی بر قرار کند تا از این طریق از مراجعات حضوری مراجعان و تبادل مدارک کاغذی کاسته شود. درشرایط فعلی کشور، صدور بخشنامه­های متعددی که از سوی برخی از دستگاه­های ذیربط صادر می­شود، قطعاً در کار گمرک خلل ایجاد می­کند. به اعتقاد برزگری گمرک به عنوان دیده­بان اقتصادی کشور باید دارای خط مشی مشخص باشد تا بتواند به واسطۀ ثبات رویه­ها و دستورالعمل­ها نسبت به اصلاح فرآیندها اقدامات لازم را به عمل آورد. بر این اساس ضرورت دارد اوایل هر سال دستگاه­های مرتبط با امر تجارت خط مشی خود را به گمرک ارائه دهند تا اساس دستورالعمل­های مسئولان گمرک مشخص گردد. این امرعلاوه بر تدوین نظام گمرکی سالانه، موجب می­شود گمرک به واسطۀ ثباتی که از آن برخوردار خواهد بود، در قبال کاستی­ها پاسخگو باشد. برزگری تأکید کرد: تحقق این امر قبل از هر چیز نیازمند اصلاح فضای کسب و کار است، به نحوی که ثبات جایگزین تغییرات لحظه­ای و بعضاً سلیقه­ای شود. باید در نظر گرفت هر تغییری علی رغم ضروری یا غیرضروری بودن منشأ آن، باعث سر درگمی کارکنان گمرک و خدمت گیرندگان از گمرک می­شود و ایجاد ضررهای مادی و غیرمادی به عرصۀ صادرات و واردات کشور و به فراخور آن صاحبان این حرفه­ها را، درپی خواهد داشت. برزگری در ادامه می­افزاید؛ نوآوری در گمرک باید به سمت شفافیت قوانین و رویه­ها حرکت کند و حرکت گمرک به سمت نوآوری، سبب بهبود عملیات گمرکی شده است. (4و5بهمن 1391، گزارش همایش روز جهانی گمرک، ص25)